پیشینه و مبانی نظری عدالت سازمانی
عدالت سازمانی
معنای لغوی عدالت
در بیشتر فرهنگ ها و کتاب های لغت به تعریف لفظی و لغوی کلمه عدل و عدالت توجه شده است که پرداختن به همه آنها به تفصیل بیش از حد می انجامد ، لذا به برخی از آنها به اجمال اشاره می شود :
الف ) فرهنگ فارسی معین : در این فرهنگ معانی زیر برای کلمه عدل و عدالت آمده است : 1 – داد کردن ، داد دادن ، 2 – نهادن هر چیزی به جای خود ، 3 – حد وسط میان افراط و تفریط ، 4 – دادگری ، انصاف ، عدالت مقابل ظلم ، 5 – داد ، 6 – اندازه و حد اعتدال ( ندایی 1379 ، 6 ).
ب ) حضرت علی ( ع ) نیز عدل را قرار دادن هر امری در جای خود معنی می فرماید : العدل یضع الامور مواضع ها ( ندایی 1379 ، 6 ).
ج ) در مفردات راغب نیز در تعریف عدل آمده است : عدل = العداله و المعادله : لفظی است که در حکم و معنی مساوات است و به اعتبار نزدیک بودن معنی عدل به مساوات در آن مورد هم بکار می رود .
عدل و عدل = در معنی به هم نزدیکند ولی عدل در چیزهایی است که با بصیرت و آگاهی درک میشود و بکار میرود ، مثل احکام . ولی واژه های عدل و عدیل در چیزهایی است که با حواس درک می شود مثل اوزان ، اعداد و پیمانه ها . پس عدل تقسیط بر اساس استقامت و کمال است . از این رو روایت شده است که " بالعدل قامت السموات و الارض " آگاهی و خبری است بر اینکه هر گاه رکنی از ارکان چهارگانه در عالم افزون بر دیگری یا کم از دیگری می بود جهان بنا بر مقتضای حکمت انتظام می داشت ( ندایی 1379 ، 7 ).
د ) در فرهنگ فلسفی بحث مفصلی درباره ریشه لغوی و اصطلاحی عدالت یا صیغه فلسفی وجود دارد . عدالت در لغت به معنی راستی ( استقامت ) و در شریعت به معنی راستی در راه حق و دوری از مانع و برتری دادن عقل بر هواست . در اصطلاح فقیهان ، عدالت پرهیز از گناهان بزرگ و اصرار نکردن در گناهان کوچک و راستگویی و پرهیز از دروغ و رعایت تقوا و دوری از افعال پست است ( ندایی 1379 ، 9 ).
2 - 1 - 2 بحث مفهومی و اصطلاحی عدالت
بعد از ریشه یابی واژه لغوی عدالت ، اینک با توجه به معنی لغوی به بررسی مفهومی و اصطلاحی آن پرداخته می شود . در اینجا با توجه به محدودیت تحقیق ، بررسی آرا و افکار همه فیلسوفان و متفکران برای ارائه تعریف امکان ندارد لذا به بررسی عدالت در قرآن و سیره نبوی و اندیشه های امیرالمومنین ( ع ) و همچنین نظریه برخی از فیلسوفان مانند افلاطون و استاد مطهری اشاره خواهد شد :
2 - 1 - 2 - 1 عدالت در قرآن
مبنا و زيربناي تمامي اصول ، در تمامي انديشه‌هاي سياسي
